Jak wygląda nauka języków obcych w liceach – ile godzin na to przeznaczono?

Nauka języków obcych w liceach ogólnokształcących i technikach jest obowiązkowa i obejmuje dwa języki. Pierwszy język to kontynuacja ze szkoły podstawowej, a drugi może być kontynuowany lub rozpoczynany od podstaw. Na pierwszy język w liceum ogólnokształcącym przewidziano 870 godzin, w technikum 840 godzin, natomiast drugi język obcy realizowany jest w wymiarze 240 godzin w obu typach szkół [1]. Szczegółowa organizacja nauki języków wynika z ramowych planów nauczania i jest ukierunkowana na osiągnięcie określonych poziomów biegłości według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego.

Organizacja nauki języków obcych w szkołach ponadpodstawowych

W polskim systemie edukacji nauka języków obcych w liceach i technikach podlega ściśle określonym regułom. Kluczowym elementem jest obowiązkowe nauczanie dwóch języków obcych. Pierwszy język obcy musi stanowić kontynuację nauki rozpoczętej w szkole podstawowej, co ma zapewnić ciągłość procesu edukacyjnego i systematyczny rozwój kompetencji językowych [5].

Drugi język obcy daje uczniom większą elastyczność – może być kontynuacją języka nauczanego w szkole podstawowej lub zupełnie nowym językiem rozpoczynanym od podstaw [1]. To rozwiązanie umożliwia dostosowanie edukacji językowej do indywidualnych potrzeb i zainteresowań uczniów.

W zakresie organizacji, nauka języków w liceach i technikach odbywa się zgodnie z ramowymi planami nauczania, które precyzyjnie określają tygodniowy wymiar godzin przeznaczonych na poszczególne przedmioty [5]. Plany te uwzględniają zarówno nauczanie w zakresie podstawowym, jak i możliwość rozszerzenia dla pierwszego języka obcego.

Warto podkreślić, że w szkołach ponadpodstawowych oferujących nauczanie w formie dwujęzycznej, wymiar godzin przeznaczonych na naukę języka obcego jest odpowiednio zwiększony, co ma umożliwić osiągnięcie wyższego poziomu biegłości językowej [1].

Wymiar godzinowy nauki języków obcych

Konkretna liczba godzin przeznaczonych na naukę języków obcych w liceach jest ściśle określona w ramowych planach nauczania. Dla pierwszego języka obcego w liceum ogólnokształcącym przewidziano łącznie 870 godzin, natomiast w technikum jest to 840 godzin [1]. Ta różnica wynika z odmiennej organizacji kształcenia w tych typach szkół.

W przypadku drugiego języka obcego, zarówno w liceum, jak i w technikum przeznaczono na jego naukę 240 godzin [1]. Ten wymiar godzinowy ma umożliwić osiągnięcie poziomu A2/A2+ według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego (ESOKJ).

Intensywność nauki języków jest jeszcze większa w placówkach z nauczaniem dwujęzycznym. W liceach dwujęzycznych z klasą wstępną nauka języka obcego może trwać nawet 5 lat, a w technikach dwujęzycznych – 6 lat [1]. To rozwiązanie ma na celu osiągnięcie szczególnie wysokiego poziomu biegłości językowej, umożliwiającego nie tylko swobodną komunikację, ale także naukę innych przedmiotów w języku obcym.

Warto zauważyć, że wymiar godzinowy przekłada się bezpośrednio na organizację tygodniowego planu lekcji uczniów, co wpływa na intensywność kontaktu z językiem obcym w środowisku szkolnym.

Oczekiwane poziomy biegłości językowej

System edukacji w Polsce zakłada osiągnięcie konkretnych poziomów biegłości językowej przez absolwentów liceów i techników. Dla pierwszego języka obcego oczekiwanym poziomem jest B1+/B2 według europejskiego systemu opisu kształcenia językowego (ESOKJ) [5]. Oznacza to, że absolwent powinien być samodzielnym użytkownikiem języka, potrafiącym skutecznie komunikować się w większości sytuacji życiowych i zawodowych.

W przypadku drugiego języka obcego oczekiwany poziom jest niższy i wynosi A2/A2+ [1]. Na tym poziomie użytkownik języka powinien radzić sobie w prostych sytuacjach komunikacyjnych, rozumieć często używane wyrażenia i formułować proste wypowiedzi dotyczące codziennych tematów.

Poziomy biegłości językowej zostały dokładnie opisane w podstawie programowej i są integralnie powiązane z przewidzianym wymiarem godzinowym. Im wyższy poziom ma osiągnąć uczeń, tym więcej godzin przeznacza się na nauczanie danego języka [5].

W szkołach dwujęzycznych, dzięki zwiększonemu wymiarowi godzin, uczniowie mają możliwość osiągnięcia jeszcze wyższych poziomów biegłości, co przekłada się na ich lepsze przygotowanie do studiów i pracy w środowisku międzynarodowym.

Rozszerzenie nauczania języków obcych

Rozszerzony program nauczania języków to ważna opcja dostępna dla uczniów liceów i techników. Podstawa programowa przewiduje możliwość rozszerzenia nauczania pierwszego języka obcego o dodatkowe godziny, co pozwala na pogłębienie wiedzy i umiejętności językowych [5].

Decyzja o rozszerzeniu nauki języka obcego wpływa znacząco na tygodniowy plan lekcji ucznia. W liceum ogólnokształcącym i technikum uczniowie wybierający rozszerzone nauczanie języka obcego mają więcej zajęć z tego przedmiotu niż ich rówieśnicy uczący się języka tylko w zakresie podstawowym.

Co istotne, rozszerzony program nauczania języka obcego jest szczególnie zalecany uczniom planującym zdawanie egzaminu maturalnego z tego przedmiotu na poziomie rozszerzonym. Egzamin na poziomie rozszerzonym sprawdza bowiem umiejętności językowe na poziomie wyższym niż ten, który jest osiągany w ramach podstawowego wymiaru godzin [5].

Warto podkreślić, że rozszerzony program nauczania języka obcego może być realizowany nie tylko w ramach obowiązkowych zajęć, ale także poprzez dodatkowe zajęcia fakultatywne czy koła zainteresowań organizowane przez szkoły.

Nauczanie dwujęzyczne w szkołach ponadpodstawowych

Nauczanie dwujęzyczne stanowi szczególną formę edukacji językowej dostępną w wybranych liceach i technikach. W szkołach z oddziałami dwujęzycznymi nauczanie pierwszego języka obcego odbywa się w zwiększonym wymiarze godzin [1]. Ma to na celu osiągnięcie przez uczniów poziomu biegłości językowej umożliwiającego nie tylko swobodną komunikację, ale także uczenie się innych przedmiotów w języku obcym.

W liceach dwujęzycznych z klasą wstępną nauka języka obcego może trwać 5 lat, a w technikach dwujęzycznych nawet 6 lat [1]. Ten wydłużony okres nauki, w połączeniu ze zwiększonym wymiarem godzin, stwarza wyjątkowo korzystne warunki do rozwoju kompetencji językowych.

Istotnym elementem edukacji w oddziałach dwujęzycznych jest nauczanie wybranych przedmiotów ogólnokształcących zarówno w języku polskim, jak i obcym. Takie podejście nie tylko pogłębia znajomość języka obcego, ale także rozwija umiejętność posługiwania się specjalistycznym słownictwem z różnych dziedzin nauki.

Absolwenci szkół z oddziałami dwujęzycznymi mają możliwość przystąpienia do egzaminu maturalnego z wybranych przedmiotów w języku obcym, co stanowi dodatkowy atut na dalszych etapach edukacji, szczególnie w kontekście studiów zagranicznych.

Wyzwania i trendy w nauczaniu języków obcych

Współczesna edukacja językowa w liceach stoi przed licznymi wyzwaniami, ale także podlega dynamicznym zmianom związanym z nowymi trendami w dydaktyce języków obcych. Jednym z kluczowych trendów jest coraz większy nacisk na rozwijanie praktycznych umiejętności komunikacyjnych w kontekście europejskiego systemu opisu kształcenia językowego (ESOKJ) [5].

W ostatnich latach obserwuje się rosnące znaczenie podejścia zadaniowego w nauczaniu języków obcych, które koncentruje się na wykonywaniu konkretnych zadań komunikacyjnych w języku docelowym. To podejście ma na celu lepsze przygotowanie uczniów do rzeczywistych sytuacji, w których będą używać języka obcego.

Istotnym wyzwaniem pozostaje efektywne wykorzystanie przydzielonych godzin lekcyjnych, szczególnie w kontekście zróżnicowanego poziomu uczniów rozpoczynających naukę w szkole ponadpodstawowej. Nauczyciele muszą dostosowywać metody pracy i tempo realizacji materiału do możliwości i potrzeb konkretnej grupy uczniów.

Warto zauważyć, że coraz większą rolę w nauczaniu języków odgrywają nowoczesne technologie, które wspierają proces uczenia się i nauczania. Wykorzystanie platform e-learningowych, aplikacji mobilnych czy interaktywnych materiałów dydaktycznych stanowi cenne uzupełnienie tradycyjnych metod nauczania, szczególnie w kontekście ograniczonej liczby godzin lekcyjnych.

Podsumowanie i perspektywy

Nauka języków obcych w liceach i technikach stanowi kluczowy element kształcenia ogólnego, przygotowujący młodych ludzi do funkcjonowania w wielokulturowym i wielojęzycznym świecie. Obecny system edukacji przewiduje obowiązkową naukę dwóch języków obcych, z pierwszym językiem nauczanym w wymiarze 870 godzin w liceum ogólnokształcącym i 840 godzin w technikum, a drugim językiem realizowanym w wymiarze 240 godzin [1].

Ta organizacja nauki języków, w połączeniu z możliwością wyboru rozszerzonego programu nauczania oraz istnieniem oddziałów dwujęzycznych, stwarza uczniom szerokie możliwości rozwijania kompetencji językowych na poziomie dostosowanym do ich potrzeb i aspiracji.

Patrząc w przyszłość, można przewidywać dalsze zmiany w systemie nauczania języków obcych, ukierunkowane na jeszcze lepsze dostosowanie do wymagań rynku pracy i współczesnego świata. Szczególnie istotne będzie dalsze wzmacnianie praktycznych umiejętności komunikacyjnych oraz rozwijanie kompetencji międzykulturowych.

Ostatecznie, skuteczność nauczania języków obcych w szkołach ponadpodstawowych zależy nie tylko od formalnych ram organizacyjnych i wymiaru godzinowego, ale także od jakości nauczania, zaangażowania uczniów oraz współpracy między wszystkimi podmiotami zaangażowanymi w proces edukacyjny.

Źródła:

[1] https://ore.edu.pl/wp-content/uploads/2018/03/pytania-i-odpowiedzi-dotyczace-nowej-podstawy-programowej-dla-jezykow-obcych.pdf
[2] https://www.youtube.com/watch?v=C2KwKMcPGiQ
[3] https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/05/073/
[4] https://kuratorium.wroclaw.pl/wp-content/uploads/2018/11/4-letnie-lo-ramowy-plan-nauczania-6.pdf
[5] https://www.pearson.pl/jezyk-angielski/strefa-nauczyciela/reforma-edukacji/podstawa-programowa/ramowe-plany-nauczania