Polski system edukacji stoi u progu istotnych zmian. Od września 2025 roku uczniowie i nauczyciele doświadczą wielu nowości, które mają na celu unowocześnienie sposobu nauczania oraz lepsze przygotowanie młodych ludzi do współczesnych wyzwań. Zmiany dotyczą zarówno przedmiotów nauczania, jak i organizacji pracy szkół oraz wynagrodzeń kadry pedagogicznej.
Nowe przedmioty w podstawie programowej
Najbardziej zauważalną zmianą będzie wprowadzenie dwóch zupełnie nowych przedmiotów do programu nauczania. Od września 2025 roku uczniowie rozpoczną naukę edukacji obywatelskiej oraz edukacji zdrowotnej [1]. Te dwa przedmioty mają wypełnić istotne luki w dotychczasowym systemie kształcenia.
Edukacja obywatelska skupi się na rozwijaniu wiedzy o demokracji i prawach obywatelskich [3]. Celem tego przedmiotu będzie kształtowanie świadomych obywateli, którzy rozumieją mechanizmy funkcjonowania państwa demokratycznego i potrafią aktywnie uczestniczyć w życiu społecznym.
Z kolei edukacja zdrowotna zastąpi dotychczasowe wychowanie do życia w rodzinie i będzie realizowana w klasach IV-VIII szkół podstawowych oraz w klasach I-II szkół ponadpodstawowych [5]. Ten przedmiot skoncentruje się na szeroko pojętej profilaktyce zdrowotnej, diecie, aktywności fizycznej oraz zdrowiu psychicznym [1]. W dobie rosnących problemów zdrowotnych wśród młodzieży, wprowadzenie tego przedmiotu wydaje się szczególnie istotne.
Zmiany w nauczaniu religii i etyki
Istotnej reorganizacji ulegnie także nauczanie religii i etyki. Zgodnie z nowymi wytycznymi, lekcje religii i etyki zostaną ograniczone do jednej godziny tygodniowo [1]. Zmiana ta jest znacząca, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że w wielu szkołach religia była dotychczas realizowana w wymiarze dwóch godzin tygodniowo.
Szczególnie widoczne będą zmiany w organizacji tych przedmiotów w klasach I-III szkół podstawowych [1]. Ministerstwo Edukacji planuje nowe podejście do nauczania wartości etycznych i religijnych wśród najmłodszych uczniów, dostosowując formę zajęć do ich wieku i możliwości percepcyjnych.
Reorganizacja nauczania religii i etyki stanowi odpowiedź na zmieniające się potrzeby społeczne i edukacyjne. Ograniczenie liczby godzin pozwoli na wygospodarowanie czasu na nowe przedmioty, które mają przygotować uczniów do współczesnych wyzwań społecznych i zdrowotnych.
Przygotowanie kadry nauczycielskiej
Wprowadzenie nowych przedmiotów wymaga odpowiedniego przygotowania kadry pedagogicznej. Ministerstwo Edukacji planuje organizację studiów podyplomowych oraz specjalistycznych kursów dla nauczycieli, którzy będą prowadzić zajęcia z edukacji zdrowotnej i edukacji obywatelskiej [3].
Szkolenia te mają na celu zapewnienie wysokiej jakości nauczania nowych przedmiotów. Nauczyciele zyskają kompetencje potrzebne do przekazywania wiedzy o zdrowiu, profilaktyce zdrowotnej oraz funkcjonowaniu demokratycznego państwa i społeczeństwa obywatelskiego.
Jednocześnie od stycznia 2025 roku nastąpiła podwyżka wynagrodzeń nauczycieli o 5%, co przekłada się na średni wzrost pensji o około 258 zł [1]. Ta zmiana ma na celu zwiększenie atrakcyjności zawodu nauczyciela oraz docenienie pracy pedagogów, którzy muszą dostosować się do nowych wymagań i wyzwań związanych z reformą edukacji.
Reforma podstaw programowych i system egzaminacyjny
Zmiany w przedmiotach nauczania są częścią większej reformy planowanej przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Reforma podstaw programowych ma zacząć obowiązywać w 2026 roku [1]. Obecnie trwają konsultacje dotyczące oceniania i systemu egzaminacyjnego, które mają dostosować polski system edukacji do współczesnych wyzwań i potrzeb.
Reforma ta jest odpowiedzią na krytykę dotychczasowego systemu, który według wielu ekspertów był zbyt przeładowany treściami i nie kładł wystarczającego nacisku na rozwijanie praktycznych umiejętności. Nowe podstawy programowe mają być bardziej funkcjonalne i lepiej przygotowywać uczniów do życia we współczesnym świecie.
Wprowadzane zmiany są wynikiem szerokich konsultacji społecznych [3], które miały na celu uwzględnienie głosów różnych środowisk związanych z edukacją: nauczycieli, rodziców, ekspertów oraz samych uczniów. Dzięki temu nowa podstawa programowa ma lepiej odpowiadać rzeczywistym potrzebom edukacyjnym.
Edukacja zdrowotna – nowe podejście do zdrowia w szkole
Szczególnie istotnym elementem reformy jest wprowadzenie edukacji zdrowotnej, która zastąpi dotychczasowe wychowanie do życia w rodzinie [5]. Ten przedmiot ma holistycznie podchodzić do zagadnień związanych ze zdrowiem, obejmując zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne.
W ramach edukacji zdrowotnej uczniowie będą poznawać zasady prawidłowego odżywiania, znaczenie aktywności fizycznej oraz metody dbania o zdrowie psychiczne [1]. W dobie rosnących problemów zdrowotnych wśród dzieci i młodzieży, takich jak otyłość czy zaburzenia psychiczne, wprowadzenie tego przedmiotu wydaje się szczególnie potrzebne.
Przedmiot ten będzie realizowany w klasach IV-VIII szkół podstawowych oraz w klasach I-II szkół ponadpodstawowych [5], co zapewni ciągłość edukacji zdrowotnej na różnych etapach rozwoju uczniów. Takie podejście ma na celu kształtowanie zdrowych nawyków od najmłodszych lat i kontynuowanie tej edukacji przez cały okres szkolny.
Edukacja obywatelska – kształtowanie świadomych obywateli
Równie ważnym elementem reformy jest wprowadzenie edukacji obywatelskiej, która ma na celu rozwijanie wiedzy o demokracji i prawach obywatelskich [3]. W dobie kryzysu demokracji i obniżającego się poziomu zaangażowania obywatelskiego, zwłaszcza wśród młodych ludzi, przedmiot ten ma szczególne znaczenie.
Edukacja obywatelska będzie kładła nacisk na praktyczne aspekty funkcjonowania w społeczeństwie demokratycznym, takie jak udział w wyborach, znajomość swoich praw i obowiązków czy umiejętność krytycznej analizy informacji. Dzięki temu uczniowie będą lepiej przygotowani do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym i politycznym.
Wprowadzenie tego przedmiotu jest odpowiedzią na potrzebę kształtowania świadomych obywateli, którzy rozumieją mechanizmy funkcjonowania państwa i społeczeństwa oraz potrafią krytycznie analizować rzeczywistość społeczno-polityczną.
Konsultacje społeczne i mechanizmy wprowadzania zmian
Warto podkreślić, że wprowadzane zmiany są efektem szerokich konsultacji społecznych [3]. Ministerstwo Edukacji Narodowej zorganizowało szereg spotkań i debat z różnymi środowiskami związanymi z edukacją, aby zapewnić, że nowa podstawa programowa odpowiada realnym potrzebom.
Konsultacje te objęły nauczycieli, rodziców, ekspertów edukacyjnych oraz przedstawicieli organizacji społecznych. Dzięki temu reforma uwzględnia różne perspektywy i doświadczenia, co powinno przyczynić się do jej lepszego przyjęcia i skuteczniejszej realizacji.
Mechanizmy wprowadzania zmian w systemie edukacji są ukierunkowane na poprawę jakości kształcenia i dostosowanie go do współczesnych potrzeb społecznych [1][3]. Zmiany są wprowadzane stopniowo, aby dać czas szkołom i nauczycielom na przygotowanie się do nowych wymagań i wyzwań.
Wyzwania związane z wprowadzaniem zmian
Wprowadzenie tak istotnych zmian w systemie edukacji wiąże się z wieloma wyzwaniami. Jednym z najważniejszych jest przygotowanie kadry nauczycielskiej do prowadzenia nowych przedmiotów. Nauczyciele będą musieli zdobyć nowe kompetencje i umiejętności, co wymaga czasu i nakładów finansowych na organizację szkoleń i kursów.
Kolejnym wyzwaniem jest dostosowanie infrastruktury szkolnej do nowych potrzeb edukacyjnych. Szczególnie w przypadku edukacji zdrowotnej, która wymaga odpowiednich pomocy dydaktycznych i przestrzeni do realizacji zajęć praktycznych.
Ważnym aspektem jest również zapewnienie spójności między różnymi elementami reformy. Nowe przedmioty muszą być dobrze zintegrowane z całą podstawą programową, aby uniknąć przeładowania programu i zapewnić efektywne kształcenie.
Podsumowanie i perspektywy
Zmiany planowane w polskim systemie edukacji od września 2025 roku stanowią próbę dostosowania kształcenia do współczesnych wyzwań i potrzeb. Wprowadzenie edukacji obywatelskiej i edukacji zdrowotnej [1][3], reorganizacja nauczania religii i etyki [1] oraz reforma podstaw programowych [1] mają na celu stworzenie systemu, który lepiej przygotuje uczniów do funkcjonowania w szybko zmieniającym się świecie.
Podwyżka wynagrodzeń nauczycieli o 5% od stycznia 2025 roku [1] stanowi ważny element wspierający te zmiany, ponieważ docenia pracę pedagogów i zwiększa atrakcyjność zawodu nauczyciela.
Skuteczność wprowadzanych zmian będzie zależała od wielu czynników, w tym od jakości przygotowania nauczycieli, dostępności odpowiednich materiałów dydaktycznych oraz wsparcia ze strony władz oświatowych. Kluczowe będzie również zaangażowanie samych uczniów i ich rodziców w proces reformy.
Polski system edukacji stoi przed szansą na istotną modernizację, która może przyczynić się do lepszego przygotowania młodych ludzi do wyzwań XXI wieku. Czas pokaże, czy ta szansa zostanie w pełni wykorzystana.
Źródła:
[1] https://www.eska.pl/news/zmiany-w-szkolach-od-wrzesnia-2025-nie-wszystkim-moga-sie-spodobac-aa-3nvi-X3Jh-omP5.html
[2] https://sucharski.boleslawianie.pl/sites/default/files/plik/u24/Matura_Zbi%C3%B3r_zada%C5%84_J%C4%99zyk_polski%201.pdf
[3] https://zlotysmoczek.pl/szkola/nowy-przedmiot-w-szkole/
[4] https://koss.ceo.org.pl/sites/koss.ceo.org.pl/files/scenariusze_lekcji_przewobyw_cz_2.pdf
[5] https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/9486087,edukacja-zdrowotna-w-szkolach-od-1-wrzesnia-2025-r-zastapi-wychowanie.html
Program Bell to dynamiczny portal edukacyjny, który łączy pasję do języków obcych z wszechstronnym rozwojem osobistym. Tworzymy wartościowe treści w sześciu kluczowych obszarach: językach obcych, edukacji, karierze i biznesie, rozwoju osobistym, podróżach i kulturze oraz poradach praktycznych. Nasze motto „Rozbrzmiewamy w wielu językach” odzwierciedla naszą misję tworzenia przestrzeni, gdzie wiedza i rozwój spotykają się z międzykulturowym dialogiem.