W ostatnich latach obserwujemy rosnące zainteresowanie alternatywnymi formami edukacji w Polsce. Odpowiadając na pytanie zawarte w tytule – nie ma jednoznacznych danych wskazujących na masowe przechodzenie polskich szkół na zdalne nauczanie. Sytuacja jest znacznie bardziej złożona i wymaga szczegółowego wyjaśnienia różnic między edukacją domową a nauczaniem zdalnym organizowanym przez szkoły.
Edukacja domowa vs nauczanie zdalne – kluczowe różnice
Edukacja domowa (znana również jako homeschooling) to forma nauczania realizowana poza tradycyjną szkołą, która zyskuje na popularności w Polsce. Nie należy jej jednak mylić z nauczaniem zdalnym organizowanym przez placówki edukacyjne. Według danych, w przypadku edukacji domowej rodzice przejmują odpowiedzialność za nauczanie swoich dzieci, które formalnie pozostają zapisane do szkoły, ale uczą się w domu [1].
Z kolei nauczanie zdalne dotyczy sytuacji, gdy szkoła jako instytucja organizuje edukację za pośrednictwem narzędzi cyfrowych, utrzymując bezpośredni nadzór pedagogiczny nad uczniami. W Polsce dominuje model homeschoolingu, a nie instytucjonalnego e-learningu w szkołach publicznych [1].
Warto zauważyć, że polski system edukacji nadal opiera się głównie na tradycyjnym modelu nauczania stacjonarnego. Świadczą o tym chociażby aktualne procesy rekrutacyjne do szkół ponadpodstawowych na rok 2025/2026, które przebiegają w standardowy sposób od kwietnia do lipca 2025 roku [3].
Dynamiczny wzrost popularności edukacji domowej w Polsce
Jednym z najbardziej uderzających trendów jest znaczący wzrost liczby uczniów wybierających edukację domową. W ciągu zaledwie trzech lat odnotowano imponujący wzrost o 189% – z 19 947 uczniów w 2021 roku do 57 798 uczniów w roku szkolnym 2024/2025 [1]. Ten gwałtowny przyrost pokazuje rosnące zainteresowanie Polaków alternatywnymi formami kształcenia.
Co ciekawe, w roku szkolnym 2024/2025 po raz pierwszy w historii polskiej edukacji domowej więcej uczniów homeschoolingu uczęszcza do szkół ponadpodstawowych (31 878) niż do szkół podstawowych (25 920) [1]. Ten trend może wskazywać na rosnącą świadomość możliwości edukacyjnych wśród starszych uczniów i ich rodziców.
Regionalne zróżnicowanie popularności edukacji domowej
Rozkład uczniów wybierających edukację domową jest w Polsce bardzo nierównomierny. Zdecydowanym liderem pozostaje województwo mazowieckie, które skupia aż 41% wszystkich uczniów edukacji domowej w kraju (23 639 uczniów) [1]. Na drugim miejscu znajduje się województwo wielkopolskie z 11 480 uczniami, a na trzecim śląskie z 7076 uczniami.
Dla kontrastu, w województwie świętokrzyskim zaledwie 202 uczniów korzysta z tej formy edukacji [1]. Te różnice mogą wynikać z wielu czynników, takich jak dostępność szkół wspierających edukację domową, świadomość rodziców czy lokalne tradycje edukacyjne.
Prawne aspekty edukacji domowej w Polsce
Wybór edukacji domowej w Polsce wiąże się z określonymi wymogami prawnymi. Rodzice muszą uzyskać zgodę dyrektora szkoły na realizację obowiązku szkolnego poza placówką. Dodatkowo, uczniowie są zobowiązani do corocznego przystępowania do egzaminów klasyfikacyjnych, które weryfikują opanowanie materiału przewidzianego w podstawie programowej [1].
Ten mechanizm prawny zapewnia, że mimo nieobecności w tradycyjnych zajęciach szkolnych, uczeń realizuje program nauczania zgodny z wymogami Ministerstwa Edukacji. Jest to ważne zabezpieczenie jakości kształcenia w edukacji domowej.
Stan polskiego systemu edukacji – dane liczbowe
Analizując szerszy kontekst polskiego systemu edukacji, warto zauważyć, że w roku szkolnym 2022/2023 funkcjonowało 6819 szkół ponadpodstawowych, do których uczęszczało około 1,7 miliona uczniów [2]. W dostępnych danych brakuje jednak informacji o liczbie placówek, które przeszły na zdalny model nauczania, co sugeruje stabilność tradycyjnego modelu edukacji w Polsce.
Uczniowie edukacji domowej stanowią wciąż stosunkowo niewielki odsetek wszystkich uczniów w Polsce, choć ich liczba dynamicznie rośnie. Na 57 798 uczniów w edukacji domowej w roku 2024/2025 [1], całkowita liczba uczniów w polskim systemie edukacji wynosi kilka milionów.
Przyszłość zdalnego nauczania w polskich szkołach
Aktualnie brak jest jednoznacznych danych o masowym przechodzeniu polskich szkół publicznych na nauczanie zdalne w kontekście instytucjonalnym. Zamiast tego obserwujemy wzrost popularności edukacji domowej jako alternatywy dla tradycyjnej szkoły.
Warto zauważyć, że proces rekrutacji do szkół ponadpodstawowych na rok 2025/2026 przebiega w standardowy sposób [3], co potwierdza utrzymanie tradycyjnego modelu funkcjonowania szkół. Mimo rosnącej popularności edukacji domowej, zdecydowana większość polskich uczniów wciąż korzysta z tradycyjnego nauczania stacjonarnego.
Wnioski dotyczące zdalnego nauczania w Polsce
Odpowiadając na pytanie postawione w tytule – nie ma jednoznacznych danych wskazujących na masowe przechodzenie polskich szkół na zdalne nauczanie. Zamiast tego obserwujemy:
1. Dynamiczny wzrost edukacji domowej jako alternatywnej ścieżki edukacyjnej
2. Utrzymanie tradycyjnego modelu nauczania w większości polskich szkół
3. Regionalne zróżnicowanie popularności alternatywnych form edukacji
4. Brak danych o szkołach publicznych przechodzących na zdalny tryb nauczania
Trend wzrostowy w edukacji domowej jest znaczący i wart uwagi, jednak nie oznacza on transformacji całego systemu edukacji w kierunku nauczania zdalnego. Polski system edukacyjny pozostaje w większości oparty na tradycyjnym modelu nauczania stacjonarnego.
Źródła:
[1] https://domowi.edu.pl/blog/ile-dzieci-jest-na-edukacji-domowej/
[2] https://www.edubaza.pl/s/3468/80886-Liczba-uczniow-w-Polsce.htm
[3] https://www.otouczelnie.pl/news/1290
Program Bell to dynamiczny portal edukacyjny, który łączy pasję do języków obcych z wszechstronnym rozwojem osobistym. Tworzymy wartościowe treści w sześciu kluczowych obszarach: językach obcych, edukacji, karierze i biznesie, rozwoju osobistym, podróżach i kulturze oraz poradach praktycznych. Nasze motto „Rozbrzmiewamy w wielu językach” odzwierciedla naszą misję tworzenia przestrzeni, gdzie wiedza i rozwój spotykają się z międzykulturowym dialogiem.